การขึ้นหน้าหนังซอ
1 การเตรียมหนังซอ ก่อนที่จะนำหนังที่ใช้ทำซอ เช่นหนังงู หนังลูกวัว หนังตะกวด หนังแพะมา ขึงหน้าซออู้นั้นต้องทำการ ฆ่าหนังแบบโบราณ โดยนำหนังที่ไม่บางหรือหนาจนเกินไปมาแช่น้ำให้นุ่มแล้วจึงนำมาโขลกกับข่า ตะไคร้ พริกอย่างละเท่า ๆ กัน เพื่อให้หนังตายอยู่ที่ คือไม่ยืดไม่หย่อนและไม่ถูกแมลงรบกวนหลังจากทำสำเร็จเป็นซอกันตรึมแล้ว ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่มีเหตุมีผล ดังนี้
พริก มีคุณสมบัติให้ความเผ็ดร้อน ทำให้หนังที่มีไขมันซ่อนอยู่ถูกกำจัดออก และมีส่วนช่วยในการกำจัดแมลง เพื่อมิให้ทำลายหนัง และมีผลทำให้หนังมีความนุ่มนวล เกิดกระแสเสียงที่ไพเราะตามความต้องการของช่างทำซอ
ข่า และตะไคร้ ช่วยกำจัดแมลงบางชนิด ที่สามารถกัดกินพริก แต่ไม่สามารถกัดกินข่าและตะไคร้ได้
2 การขึ้นหนัง นำแผ่นหนังมาขึงกับกะโหลกซอด้านที่ตัดออกให้ตึงผนึกด้วยกาวเมื่อหนังแห้งสนิทจึงตัดขอบหนังที่เกินออก โดยวัดความกว้างจากหน้าซอเข้ามาประมาณ 1 นิ้ว หรือให้เหมาะสมกับขนาดของกะโหลกหนังหน้าซอที่ขึ้นเรียบร้อยแล้ว บ้างก็ปล่อยขนไว้เพื่อความสวยงาม บ้างก็ขูดขนออก ซึ่งขึ้นอยู่กับความสวยงามของขนหนังชนิดนั้นๆ และขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้เป็นเจ้าของ บ้างก็ทาสีที่ขอบเพื่อเน้นหน้าซอซึ่งกว้าง 3 นิ้ว และยาว 13 เซนติเมตรโดยประมาณ หรือตามความเหมาะสมของขนาดกะโหลกซอ
 
ภาพที่ 7 การขึ้นหนังหน้าซอ ภาพที่ 8 กะโหลกซอที่ขึ้นหนังหน้าซอเสร็จเรียบร้อย
3 การแกะลายกะโหลกซอ หลังจากขึงหน้าหนังแล้วจึงแกะลาย นิยมแกะพูเดียวซึ่งอยู่ระหว่างกึ่งกลางด้านหน้าที่ตัดออก เรียกว่า พูท้าย โดยกำหนดส่วนสัดที่จะวาดลายตามรูปทรงของกะโหลกนั้น วาดลายตรงกลาง ถ้ากะลาดำจะทาแป้งดินสอพอง เพื่อวาดลายให้เห็นเด่นชัด
 
ภาพที่ 9 ลายกะโหลกซอ ภาพที่10 ลายกะโหลกซอ
|
